Cumhuriyetin Başkenti Ankara’da Alman Mimarlar

(1920'ler-1940'lar)

2001 yılı mezunumuz Sayın Ayşegül Turan 14 Ocak 2025 tarihinde okulumuz Dr. Erol Üçer Konferans Salonunda öğrencilerimize bir konferans verdi.

Turan bu projenin ortaya çıkış serüvenini “ 2018 yılında doktora çalışmalarımı yapmak üzere gittiğim Almanya'da, ilk hafta ikametgâh işlerini halletmek için girdiğim devlet dairesi o kadar tanıdık geldi ki -çocukluğu Başkent'te geçmiş bir memur çocuğu olarak- fotoğrafını çekmeden ayrılamadım binadan. Daha sonra Darmstadt'taki başka bir bina ile mezunu olduğum Ankara Atatürk Lisesi'nin ne kadar benzer olduğunu fark ettim. Bundan mimar bir arkadaşıma bahsettiğimde 'Tanıdık hissetmelerinin aslında bir alt yapısı var.' dedi. Tavsiye ettiği kitapta şöyle yazıyordu: 'the global circulation of culture that extends the notion of translation beyond language to visual fields.'

Okuduğum diğer bir kaynakta, 'Dönemin başlıca okullarından Atatürk Lisesi’nin, eğitim yapılarına yüklenen prestij taşıyıcı kimliği dikkate alındığında, merkezî bir konuma sahip olması şaşırtıcı değildir. Nitekim Kız Lisesi ve İsmet Paşa Kız Enstitüsü de, başından beri Ankara’nın prestij hattı olan Atatürk Bulvarı üzerinde konumlanmaktadır…’ diyordu. Mimariye bakarak eğitime verilen önemi görebileceğiniz bir an...

Böylece o bakış, spontane dikkat; biraz merakla, köklü bir platformda, konularında yetkin uzmanlarla buluştu ve bir projeye dönüştü” diye anlatıyor.

Sayın Turan projenin amacının ise;  Almanya ve Türkiye arasında geçmişten günümüze gelen bağları vurgulamak, Cumhuriyetin 100. yılında kuruluş ve inşa dönemini irdelemek, Erken Cumhuriyet dönemi Ankara'sında Alman mimarların planları ve yapılarının kültürel miras öğeleri olarak günümüzde korunması ve geleceğe aktarılması ile ilgili bilinç oluşturmak, Cumhuriyetin kentleşme bilincini de içeren temel değerlerini -alan farkı gözetmeksizin (benim mesleğini yapan bir Jeoloji Mühendisi iken bu projede yer almam gibi)- daha fazla sayıda insana ulaştırarak toplumsal belleği güçlendirmek ve kültürel sürekliliğe katkı sağlamak olduğunu söylüyor.

 başlarken ‘Bizim Türkiye ile hiç bağımız yok yalnız, ekibi siz kuracaksanız olur’ denmişti. O yüzden ilk 'evet' benim için çok önemliydi ve Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği (KORDER) yönetim kurulu başkanı ve ODTÜ Mimarlık Bölümü Kültürel Mirası Koruma hocalarından Doç. Dr. Ozgun Ozcakir 'dan geldi. Kendisi, henüz bir fikirken bu konudaki potansiyeli görüp ilk desteği verdi ve konusundaki yetkinliğiyle bu projeyi 'UNESCO koruma listesine başvurulabilir mi?' noktasına getirdi.

ODTÜ Mimarlık Bölümü Mimarlık tarihi hocalarından Prof. Dr. T. Elvan Altan 'ın (kendisi aynı zamanda docomomo_Türkiye Ankara temsilcisi) katılımıyla ise proje benim hayal edebileceğimin üzerinde bir teknik zemine oturdu ve tabiri caizse tüm kapılar açıldı. Sadece mimariye dair değil, hayata dair de konuştuğumuz çok besleyici bir süreçti.

Adımlarla bir Ankara ansiklopedisi yazan Urbanwalks Ankara'nın kurucuları Cem Dedekargınoğlu ve Cemre Gökpınar bu proje kapsamında oluşturdukları, erken dönem Cumhuriyet mimarisine imza atmış Alman mimarların Ankara'daki eserlerinin incelendiği 'Almanya'dan Sevgiler' rotası ile bugün 50'ye yakın kişiye ulaşarak güçlü iletişimleri, iş disiplinleri, anlatıdaki ustalıklarıyla projenin vazgeçilmez bir parçası oldular.

İlerleyen süreçte ODTÜ Mimarlık Tarihi Doktora programı öğrencileri Ayşegül Kardaş ve Selcan Dökmen Aykaş da aramıza katıldılar. TED Üniversitesi Mimarlık Bölümü hocalarından Duygu Tüntaş ve Gazi Üniversitesi Mimarlık bölümü hocalarından Dr. Beril Kapusuz Balcı'nın projenin Grafik Tasarım-Uygulama ve Güncel Fotoğraflar kısmını üstlenmesiyle proje ekibimiz tamamlanmış oldu.

İlerleyen süreçte proje paydaşları olarak; Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği (KORDER) yönetim kurulu başkanı ve ODTÜ Mimarlık Bölümü Kültürel Mirası Koruma hocalarından Doç. Dr. Ozgun Ozcakır ,ODTÜ Mimarlık Bölümü Mimarlık tarihi hocalarından Prof. Dr. T. Elvan Altan 'ın (kendisi aynı zamanda docomomo_Türkiye Ankara temsilcisi) ,Adımlarla bir Ankara ansiklopedisi yazan Urbanwalks Ankara'nın kurucuları Cem Dedekargınoğlu ve Cemre Gökpınar bu proje kapsamında oluşturdukları, erken dönem Cumhuriyet mimarisine imza atmış Alman mimarların Ankara'daki eserlerinin incelendiği 'Almanya'dan Sevgiler' rotası ile bugün 50'ye yakın kişiye ulaşarak güçlü iletişimleri, iş disiplinleri, anlatıdaki ustalıklarıyla projenin vazgeçilmez bir parçası oldular. ODTÜ Mimarlık Tarihi Doktora programı öğrencileri Ayşegül Kardaş ve Selcan Dökmen Aykaş da aramıza katıldılar. TED Üniversitesi Mimarlık Bölümü hocalarından Duygu Tüntaş ve Gazi Üniversitesi Mimarlık bölümü hocalarından Dr. Beril Kapusuz Balcı'nın projenin Grafik Tasarım-Uygulama ve Güncel Fotoğraflar kısmını üstlenmesiyle proje ekibimiz tamamlanmış oldu.

Ayşegül Turan'ın konferansı, bizlere mimarinin sadece bir yapı değil, aynı zamanda bir kültür ve eğitim mirası taşıdığını gösteren önemli bir örnek olduğunu gösterirken ,öğrencileri, çevrelerindeki mimari detaylara daha dikkatli bakmaya ve bu detayların taşıdığı anlamları keşfetmeye teşvik ediyor. Aynı zamanda mimari detayların, eğitimin kalitesi ve öğrencilerin motivasyonu üzerindeki etkilerini anlayarak bu sayede, eğitim ortamlarının daha etkili hale getirilmesini hedefliyor.

Yoğun bir emek ve koordinasyon gerektiren  bu çalışma için başta Sayın Ayşegül Turan olmak üzere emeği geçen ve katılım sağlayan herkese  teşekkür ediyor kendilerine bundan sonraki çalışmalarında başarılar diliyoruz.

Soldan sağa: Duygu TÜNTAŞ, Özgün ÖZÇAKIR, Ayşegül KARDAŞ, Ayşegül TURAN, Elvan ALTAN, Cem DEDEKARGINOĞLU, Beril KAPUSUZ BALCI, Selcan DÖKMEN AYKAŞ